60 năm sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, hàng triệu người đã đến Điện Biên, đi thăm khu rừng Mường Phăng và nhìn thấy bức phù điêu Ngày hội quân giữa sân bản làng. Nhưng có lẽ ít người biết, trong bức phù điêu ấy chỉ có 3 hình tượng người được khắc họa rõ nét, đặc tả và thể hiện đúng nhân vật tiêu biểu nhất của buổi mít tinh năm 1954.
 Ông Lò Văn Hặc, Chủ tịch Khu Tự trị Thái – Mèo đón Bác Hồ lên thăm Thuận Châu năm 1959. (ảnh tư liệu) Đó là Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, bên phải đằng sau là Thiếu tướng, Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái và bên trái là ông Lò Văn Hặc, Chủ tịch Khu Tự trị Thái - Mèo… Một người thủ lĩnh của xứ Mường Thanh (Làng Trời) năm xưa. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp và đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ, lịch sử và sách vở nhắc nhiều đến vai trò, sự lãnh đạo tài tình của Đảng, Bác Hồ, tướng Giáp, sức mạnh quân đội, hậu phương cả nước... nhưng lại ít nói về vai trò của đồng bào địa phương mà đặc biệt là những người thủ lĩnh như ông Lò Văn Hặc. Không phải bỗng nhiên mà ở Thuận Châu (Thủ phủ Khu Tự trị Thái - Mèo), Điện Biên và Lai Châu… đều có những con đường mang tên ông. Ông là người thủ lĩnh dân tộc Thái đã sớm giác ngộ cách mạng, đi theo Đảng, theo Bác Hồ để bảo vệ "Làng Trời”, chống lại ách thống trị của thực dân Pháp và tộc trưởng Đèo Văn Long tàn ác. Cuộc đời ông gắn liền với lịch sử chống ngoại xâm và đấu tranh của các dân tộc Tây Bắc, để có một vùng đất tươi đẹp như ngày hôm nay. Lịch sử Đảng bộ tỉnh Lai Châu còn ghi lại câu chuyện ấy như sau: … Sơn La một buổi chiều mùa đông tháng 12-1945, rét táp cỏ cây, rét cháy chuối rừng. Trời đã xẩm tối, ông Ký Phúc, Chủ nhiệm Việt Minh thị xã Chiềng Lề cầm đèn pin lên trại Vệ quốc đoàn tìm gặp đồng chí Ty Nhạ (tức Trần Quý Kiên), đại diện Chính phủ lâm thời tại hai tỉnh Sơn La – Lai Châu để báo cáo: Ông Lò Văn Hặc ở Điện Biên cùng đoàn 5 người có võ trang vừa tới nhà Dây thép xin gặp để báo cáo tình hình quân Pháp về Điện Biên và xin tiếp viện. Buổi sáng hôm sau, trong cuộc làm việc đầu tiên, ông Lò Văn Hặc đã nói rõ tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và tàn quân Pháp ở Lào về. Sau khi thống nhất phương án, Đoàn ông Hặc về ngay Điện Biên, ăn ở sinh hoạt với Ban chỉ huy đại hội, tranh thủ bàn cách tổ chức dạy tiếng dân tộc thông dụng cho anh em bộ đội, phổ biến phong tục tập quán và những điều kiêng kỵ khi tiếp xúc với dân. Tới địa phương, yêu cầu ông Hặc tuyển chọn, bổ sung cho mỗi tiểu đội một đồng chí để làm giáo viên dạy tiếng, phiên dịch và liên lạc. Hành quân tới Thuận Châu nghỉ lại lấy lương thực, ông Hặc sẽ dùng giấy của Ủy ban tỉnh Sơn La huy động lương thực trong địa phận tỉnh. Kể từ đó ông Lò Văn Hặc trở thành người đại diện chính quyền cách mạng lâm thời huyện Điện Biên (Lai Châu). Ông Hặc sẽ cùng bàn bạc với Ban chỉ huy đại đội Vệ quốc đoàn giải quyết mọi công việc từ lãnh đạo nhân dân làm ăn, đánh giặc bảo vệ địa phương đến nuôi dưỡng quân đội, xây dựng lực lượng vũ trang địa phương, phòng chống giặc Pháp và thổ phỉ cướp phá… Khoảng cuối tháng 1-1946, Ban cán sự Đảng nhận được thư của ông Hặc trong đó ông viết: "Bộ đội đã tới vùng cao Điện Biên, gặp giặc ở Thẩm Mỹ, gần Sa Dung, hai bên giao chiến, ta bị thương vong 3 người, hai bên đều rút quân. Ta tiếp tục hành quân về căn cứ theo kế hoạch”. Đến tháng 3-1946, Hiệp định Sơ bộ Pháp – Việt được ký, ta có ưu thế về lương thực và nhân dân. Tại Điện Biên đã diễn ra cuộc họp 3 bên: Phía Việt Nam có đồng chí Quỳnh, Chính trị viên Đại đội Vệ Quốc đoàn, ông Lò Văn Hặc, đại diện chính quyền Điện Biên, đồng chí Lâm Sung làm phiên dịch; Phía Tưởng có sĩ quan tham mưu tên là Lâm; phía Pháp là quan ba Đơ Le Canh Ti Ni. Cuộc họp kết thúc không đem lại kết quả gì vì mỗi bên có yêu cầu khác nhau. Sau hội nghị, Pháp tăng cường rải quân chiếm đóng và gây sức ép ở Điện Biên, nhóm kháng chiến của ông Hặc và hai tộc trưởng Quàng Văn Khụt, Quàng Văn Lọ đã quyết định tạm lánh giặc, không giao chiến để bảo toàn lực lượng, chờ bộ đội dưới xuôi lên để phối hợp. Ông Lò Văn Hặc đã dẫn nhóm kháng chiến bí mật theo dòng sông Nậm Nưa sang Lào, bắt liên lạc với bộ đội Việt Nam bên đó. Tại Lào đã xảy ra một cuộc chiến không cân sức với quân Pháp, tộc trưởng Quàng Văn Khụt hy sinh cùng rất đông đồng đội của mình, trong đó có cả người con trai lớn của ông Hặc. Sau một thời gian hoạt động tại Lào, ông Lò Văn Hặc về Việt Bắc, tham gia kháng chiến và được giao nhiều trọng trách, thủ lĩnh của cộng đồng người Thái ở Điện Biên. Đặc biệt trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, sau khi ổn định ở vị trí mới tại Mường Phăng, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần kiêm Chủ nhiệm Hậu cần chiến dịch Đặng Kim Giang và các cán bộ chủ chốt của mình tổ chức cuộc họp với đại diện các cơ quan của tỉnh Lai Châu (gồm 12 người), trong đó đứng đầu là ông Lò Văn Hặc, Chủ tịch Khu Tự trị Thái - Mèo. Hai bên đã thống nhất cách chỉ đạo, điều hành công tác huy động lực lượng tối đa bảo đảm hậu cần, đặc biệt là với địa phương tổ chức ngay các đơn vị dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong mở đường, vận chuyển lương thực thực phẩm, đạn dược, thuốc men với những phương tiện là xe thồ, ngựa, gồng gánh phục vụ theo yêu cầu chiến dịch. Sự phối hợp nhịp nhàng, tin cậy lẫn nhau giữa chỉ huy của hai lực lượng Hậu cần quân sự và Hậu cần nhân dân cũng như giữa ông Đặng Kim Giang và ông Lò Văn Hặc trở nên thân thiết, mẫu mực trong hơn 90 ngày diễn ra và kết thúc thắng lợi chiến dịch Điện Biên Phủ. Ông Hặc sau này đã làm Chủ tịch tỉnh Lai Châu (1953-1954), Chủ tịch Khu Tự trị Tây Bắc (1955-1960), Phó Chủ nhiệm UBDT Quốc hội… Ông về nghỉ hưu và qua đời vào năm 1984 trong sự thương tiếc vô hạn của đồng bào các dân tộc Điện Biên – Lai Châu nói riêng và Tây Bắc nói chung. Dương Tử |
0 nhận xét:
Đăng nhận xét